Ανάγκες Vs Επιθυμίες: Δημιουργεί το Μάρκετινγκ ανάγκες;

 

   Στις σύγχρονες κοινωνίες όπου η υλική, πνευματική και ψυχαγωγική κατανάλωση έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο και διέπουν τον άνθρωπο, διαμορφώνεται το παρακάτω πολυσυζητημένο ερώτημα: Δημιουργεί ανάγκες το μάρκετινγκ; Είναι ο μοχλός αύξησης της καταναλωτικής μανίας του ανθρώπινου είδους ;

Τι είναι ανάγκη;

Ξεκινώντας την ανασκόπηση, είναι φρόνιμο να γίνει αναφορά στον Αβραάμ Μάσλοου (Αμερικάνος Ψυχολόγος) ο οποίος έμεινε γνωστός για την ρηξικέλευθη θεωρία ιεράρχησης των αναγκών.Σύμφωνα με τον Μάσλοου υπάρχουν πέντε επίπεδα αναγκών από τα οποία εξαρτάται σχεδόν όλη η συμπεριφορά του ατόμου. Αυτά, τα ταξινόμησε ιεραρχικά από τα βασικά και πρωτόγονα (σε σχέση με την συμπεριφορά που προκαλούν) μέχρι τα πιο πολιτισμένα.Έτσι, σχημάτισε την πυραμίδα αναγκών που στην βάση της τοποθετούνται οι ανάγκες για επιβίωση (νερό,τροφή,αέρας) , στην συνέχεια οι ανάγκες της ασφάλειας (στέγη,υγεία,προστασία).Έπειτα, οι κοινωνικές ανάγκες (σχέσεις με άλλους ανθρώπους και ένταξη σε ομάδες) όπου η ικανοποίησή τουςς οδηγούν στις ανάγκες αυτοεκτίμησης (φήμη,κύρος) και τέλος οι ανάγκες αυτοπραγμάτωσης (να νιώθει πλήρης).

Γίνεται αντιληπτό, πως οι ανάγκες του ανθρώπου χαρακτηρίζονται από βιολογική φύση και ακολουθούν την εξέλιξη της κοινωνικής δομής στην οποία ανήκουν. Υπάρχει μια φυσική σειρά από την οποία οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται καθεμία από αυτές τις ανάγκες και υποκινούνται από αυτές σε αύξουσα σειρά. Μόνο στο αίσθημα της πείνας αγοράζετε τροφή, όπως επίσης μπορεί να κλέψετε για την ικανοποίηση της πρωταρχικής βιολογικής ανάγκης της επιβίωσης.Μόνο αν ικανοποιήσετε την ανάγκη της στέγης για την οικογένειά σας θα αναζητήσετε ανθρώπους για κοινωνικές επαφές.Ο Μάσλοου μας βοηθά να κατανοήσουμε πως οι ανάγκες για τον άνθρωπο είναι πρωτόγονες και δεν μπορούν να προστεθούν άλλες από σχεδιασμένες τακτικές Μάρκετινγκ. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως ενώ οι ανάγκες είναι ίδιες, τα μέσα ικανοποίησής τους αλλάζουν και εξελίσσονται.

Για παράδειγμα στα πλαίσια των κοινωνικών αναγκών συγκαταλέγεται η ανάγκη για επικοινωνία. Από τα προϊστορικά χρόνια οι πρόγονοι του σύγχρονου είδους έψαχναν τρόπους και τεχνικές για την ικανοποίηση της παραπάνω ανάγκης.Φθόγγοι, νοήματα και εκφράσεις οδήγησαν στην ομιλία και στην γραφή.Η εξέλιξη των κοινωνιών και των κοινωνικών ομάδων οδήγησαν στην αναζήτηση τρόπων επικοινωνίας από απόσταση.Ο άνθρωπος εξελίσσονταν, μαζί του και ο όγκος των πληροφοριών που αντάλλαζε. Από τα σήματα καπνού στα ταχυδρομικά περιστέρια, από τους ασυρμάτους στα σταθερά τηλέφωνα και από το ίντερνετ στα smartphones.

Τι είναι επιθυμία;

   Στον αντίποδα, διαφορετικό ρόλο στον άνθρωπο διαδραματίζουν οι επιθυμίες. Η επιθυμία ετυμολογικά σχετίζεται με την λέξη 'θυμός'. Είναι ο πόθος του ατόμου κινητοποιημένος από συναίσθημα, που εμφανίζεται σε αυτόν για απόκτηση, κατανάλωση ή απόλαυση ενός πράγματος.Επιθυμία δημιουργείται ή γεννάται από κάτι που ήδη έχουμε δοκιμάσει και θέλουμε κάτι άγνωστο που φανταζόμαστε ότι θα είναι πιο χρήσιμο.
Μπορεί όμως το μάρκετινγκ να δημιουργήσει επιθυμίες : NAI
Οι διαφημίσεις μέσω του σχεδιασμού τους έχουν την δυνατότητα να δημιουργούν πρότυπα με τα οποία ο μέσος καταναλωτής επιδιώκει να ταυτιστεί. Όμορφες ψηλές κοπέλες χωρίς ατέλειες, λευκά δόντια , ωραία γυμνασμένα σώματα μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους 'να θέλουν' για να γίνουν αποδεκτοί. Η διαφήμιση έχει την δυνατότητα να καθορίσει την μόδα και την εναλλαγή της στην ένδυση, την τεχνολογία και το lifestyle. Το παραπάνω παράδειγμα για τα μέσα ικανοποίησης της επικοινωνίας καθορίζεται ως εξής: Πολλές εταιρίες κινητής, κυκλοφορούν και διαφημίζουν νέα μοντέλα με σχεδόν μηδενικές διαφοροποιήσεις και προσθήκες από τα προηγούμενα ως προς την λειτουργικότητα που προσφέρουν.Έτσι τα προωθούν μέσω διάσημων και κάνουν την αίσθηση της ανανέωσης αναγκαστική για να είναι κανείς εντός της μόδας της τεχνολογίας και του προτεινόμενου και κατασκευασμένου lifestyle.

Τρόποι με τους οποίους μπορεί ο καταναλωτής να ελέγχει τέτοιες ενέργειες είναι τα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποιες είναι οι πραγματικές σου ανάγκες ;
2. Ποια τα πραγματικά σου κίνητρα για την αγορά που επιθυμείς;
3. Σε ποιους τομείς θα σε ικανοποιούσε πραγματικά μια νέα αγορά ενός προϊόντος;
4. Έχεις άλλο μέσο για την ικανοποίηση της ανάγκης που πρόκειται να ικανοποιήσει το νέο προϊόν;

Κλείνοντας ,αξίζει να σημειωθεί πως η δύναμη του χαρακτήρα των ανθρώπων μπορεί να κριθεί από το σε ποιο βαθμό κάποιος έχει τη θέληση και τη δυνατότητα να αποκτήσει αυτοκυριαρχία και να ελέγξει τις επιθυμίες του και μάλιστα εκείνες που θεωρούνται βλαβερές και για τους συνανθρώπους του.Ακόμη δεν φταίει για όλα η ίδια η επιστήμη του μάρκετινγκ αλλά ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζουν τις τεχνικές του κάποιες επιχειρήσεις. Η ηθική λειτουργία του μάρκετινγκ που συμφωνεί με τον κώδικα δεοντολογίας μπορεί να προσφέρει πολλά στον άνθρωπο και την κοινωνία. Σε θέματα προστασίας του καταναλωτή , σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, σε θέματα προστασίας των ατόμων.Το μάρκετινγκ δεν είναι μια μυστήρια διαδικασία με δόση ανηθικότητας που προσφέρει πωλήσεις και δημοσιότητα σε όσους υποκύψουν στον πειρασμό.